Welkom op de vernieuwde site
Scheepstimmerwerf ‘De Hoop’, een begrip in Workum en ver daarbuiten. Meer dan driehonderd jaar gevestigd naast de sluis. Het bestuur van de werf richt zich op het voortbestaan van de gebouwen en het terrein en streeft ernaar het oude ambacht van scheepstimmerman in stand te houden. Op deze website vindt u informatie over deze werf; de toekomst, de werkzaamheden, de restauratieplannen en meer in het algemeen wat de werf u heeft te bieden.
Tot voor kort beheerden de werfbazen van de werf deze website. In het najaar van 2020 beschikt de werf niet over een werfbaas en daarom heeft de stichting het beheer van deze site overgenomen. Over de aanstelling van een nieuwe werfbaas houden wij u uiteraard op de hoogte. Van tijd tot tijd plaatsen wij artikelen die met klassieke scheepsbouw in het algemeen te maken hebben en met de geschiedenis van de werf in het bijzonder. Wij wensen u veel lees- en kijkplezier.
Stichting ‘Zwolsmans Scheepstimmerwerf De Hoop”
Historie
In 1694 kreeg Juntien Reinders van het Workumer stadsbestuur toestemming om op de Rippertspoel, een stukje land naast de zeesluis, een werf te beginnen. Op een situatieschets van het (zie afbeelding) havengebied en sluis is goed te zien dat in 1710 op de bewuste plek een werf is gevestigd. De huidige timmerschuur stamt uit 1784 en het woonhuis uit 1860. Het onlangs uitgevoerde dendrochronologisch onderzoek aan de binten van de timmerschuur bevestigt deze hypothese. Het hout van de gebintbalken is afkomstig uit Letland en is gekapt in 1780. Scheepsbouw was aan het begin van de 18e eeuw ‘booming business’, maar tijdens en na de Vierde Engelse Oorlog (1780 – 1784) raakte deze tak van nijverheid in verval. De nieuwe timmerloods kwam dus eigenlijk te laat. De Franse Tijd 1795–1814 betekende vrijwel de ondergang van de bouw van zeegaande schepen in Friesland. In de 19e eeuw was de werf nog wel in bedrijf, maar hoopgevend was het allemaal niet. In 1890 kocht Ulbe Zwolsman het bedrijf en hij begint met nieuwe elan schepen te bouwen. Blazers en aken voor de Texelse en Wieringer vissers. Voor het vissen op de Waddenzee. De schepen werden daar treffend ‘Workumer aken’ genoemd. Een van die toen gebouwde schepen is een aantal jaren geleden in Workum gerestaureerd: De TX11 van het Zuiderzee Museum. Na 1940 raakte de werf in verval. Zoon Evert Zwolsman was geen scheepsbouwer maar een muzikant. Hij verkocht de werf echter niet en bleef er wonen tot zijn dood in 1974. Waarna de restauratie op gang kwam.
De restauratie
In plaats van gesloopt, bleef het eeuwenoude pand in 1974 gespaard. Er werd een restauratie uitgevoerd en het gehele terrein plus de gebouwen werden in oude luister hersteld. Inmiddels behoort de werf tot het beeldbepalende erfgoed van Fryslân. Helaas is een monumentale status geen garantie voor een zorgeloos voortbestaan. Jarenlang hebben vrijwilligers, werfbazen en bestuursleden het onderhoud voor hun rekening genomen. In de achter ons liggende jaren nam dat onderhoud alleen maar toe. Anno 2019 heeft het bestuur geconstateerd dat het tijd werd voor een grootscheepse restauratie. Het plan dat is opgesteld door het bekende architectenbureau Kijlstra – Brouwer uit Beetsterzwaag is inmiddels door de gemeente goedgekeurd. Het bestuur zal de komende tijd op zoek gaan naar overheidsinstellingen, fondsen en andere mogelijke subsidieverstrekkers om zo de restauratie mogelijk te maken.
De negen levens van de TX11
In 1894 werd de oorspronkelijke blazer TX11 in opdracht van Pieter Vlaming uit Oosterend ( Texel) gebouwd op de werf van Zwolsman in Workum. In de zomer werd er op de Noordzee gevist op platvis. In de winter bleef men op het beschutte water van de Waddenzee.
In 1949 kocht het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen de TX11 om haar voor de toekomst te behouden. Het onderhoud aan het schip bleek echter steeds meer te worden en moeilijker vol te houden. Andere schepen uit de collectie werden door gebrek aan geld en mankracht gesloopt. Onderzoek wees uit dat ook de blazer TX11 in zeer slechte staat verkeerde. In de zestiger jaren – op weg naar een nieuw onderkomen – zonk het. Het wrak werd op de kade gezet als blikvanger. Tenslotte is het vervoerd naar de Kromhoutwerf in Amsterdam waar de restanten nauwgezet zijn nagebouwd. Wat er over was van de oorspronkelijke TX11 wordt nog steeds tentoongesteld in een museum op Texel. Met de herbouwde versie konden bezoekers van het Zuiderzeemuseum een tochtje maken. Toen dat door de invoering van strenge regelgeving niet meer mogelijk was is het schip min of meer afgedankt.
Jarenlang lag het te verkommeren in een hoekje van de Markerhaven van het museum. In 2008 werd het schip naar Workum gebracht waar vrijwilligers zich over haar ontfermden. Er kwam een restauratieplan en geld om een totale restauratie uit te voeren, waarbij de missers uit het restauratieplan uit 1980 konden worden hersteld. Jarenlang is er tot volle tevredenheid van alle belanghebbenden gevaren met gasten. In 2019 liep het tienjarig contract af en het Zuiderzee vroeg het schip terug. Het ligt nu in de Markerhaven en vanuit Enkhuizen wordt gevaren met gasten.
Werkzaamheden
Momenteel beschikt de werf niet over een werfbaas. Op 1 juli 2020 is de laatste naar een groter pand verhuisd. In afwachting van de restauratie van werf en woonhuis is het voornemen van de stichting om de werf op projectbasis geheel of gedeeltelijk te verhuren voor een beperkte tijd, inclusief alle machines die voor houtbewerking nodig zijn. Dit alles in overleg met de voorzitter van de Stichting dhr. Miks van Schelven tel. 0653810526.
Welke werkzaamheden vinden er plaats op een scheepswerf. Het meest voor de hand liggende antwoord is schepen bouwen. Nieuwe schepen worden echter niet of nauwelijks nog gebouwd vanwege de hoge kosten. De huidige werkzaamheden op traditionele werf bestaan uit het maken van masten en andere rondhouten, zwaarden of betimmeringen, naast uiteraard het restaureren van alle soorten houten schepen. Van grote restauratie tot eenvoudige herstelwerkzaamheden. Onder het hoofdje projecten zijn verslagen ondergebracht van recente restauraties.
Scheepstimmerwerf De Hoop
Het bestuur van Zwolsmanscheepstimmerf te Workum zoekt per 1 juli a.s. een nieuwe werfbaas. Het streven van het bestuur is erop gericht de 300 jaar oude werf in authentieke staat te houden en door te geven aan de volgende generatie. De werkplaats is voorzien van een compleet machinepark, sleedhellingen en een acht tons kraan. Aan de overzijde van de werf is een blazerhaven waar plaats is voor tien schepen. Er is tevens een pikloods en een overdekte houtopslag. Tevens is er een gerieflijke woning beschikbaar op het werfterrein. Momenteel worden er plannen gemaakt voor een grote restauratie van woonhuis en werf.
Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met de voorzitter van de Stichting:
de heer M. Van Schelven
tel. 06-53810526